دانلود پایان نامه بررسی اوقات فراغت در 95 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc

چکیده

اوقات فراغت در معنای امروزین خود، نتیجه غلبه تکنولوژیک در زندگی بشر می­باشد چرا که با پیشرفت صنعت و استفاده از دستگاههای خودکار به جای انسان از میزان ساعات کار افراد کم شده و زمانی را برای او به وجود آورده است که در آن شخص احساس می­کند هیچ کس هیچ انتظاری از او ندارد یعنی وی فرصتی بدون برنامه از قبل تعیین شده توسط اشخاص و گروههای اجتماعی و وقتی بدون تعهد و مسئولیت اجتماعی بدست آورده است از اینرو نکته مهمی که انسان­شناسی در رابطه با اوقات فراغت اشخاص باید مورد توجه قرار دهد چگونگی گذران اوقات فراغت توسط افراد می­باشد. اوقات فراغت همچنین به عنوان امری فرهنگی- اجتمماعی بر افراد از جمله شخصیت آنها تأثیر می­گذارد. از اینرو مسأله اصلی و اساسی پژوهش حاضر بررسی تأثیر اوقات فراغت و نحوه گذران آن در میان دانش­آموزان دختر دو دبیرستان شهید اول و شهید بهشتی می­باشد که هر کدام از این مدارس به ترتیب در جنوب و شمال تهران (منطقه 16 و 1 آموزش و پرورش) واقع شده­اند. به عبارت دیگر محقق درصدد است تا بررسی نماید که نحوه گذران اوقات فراغت دانش­آموزان فوق که از نظر قشر اجتماعی با یکدیگر تفاوتهای اساسی دارند، چگونه است؟

جامعه مورد مطالعه در پژوهش حاضر دو کلاس 21 نفره دانش­آموزان دختر دبیرستانی در سال سوم رشته ادبیات و علوم انسانی است که در دو قشر کاملاً متفاوت (قشر بالا و پایین) قرار دارند. در این پژوهش از 3 روش اسنادی، مشاهده، مصاحبه استفاد شده است.

به نظر می­رسد که در زمینه رفع مشکلات و ادامه راه حل­ها در باب امر اوقات فراغت موارد ذیل حائز اهمیت می­باشد.

الف) انجام و ارائه پژوهش­های تطبیقی و مقایسه­ای به منظور ارائه راه حل­های مناسب برای هر فرهنگ و یا خرده فرهنگی ضروری است.

ب) بالا بردن میزان آگاهی و اطلاعات و اصلاح تفکرات و اندیشه­های خانواده­ها و آموزش آنان از طریق نهادهای دولتی چون آموزش و پرورش، مدارس، رسانه­های جمعی و … استفاده از متخصصان کارآمد و آگاه در زمینه­های اوقات فراغت به منظور استفاده صحیح از این اوقات از مهم­ترین راه­های اصلاح و بهبود مشکلات و معضلات فراغتی است.

ج) بنا به نظر دانش­آموزان هر دو گروه، افزایش مراکز فراغتی چون افزایش تعداد کتابخانه­ها، مراکز تفریحی، سالن­های ورزشی، کلاس­های هنری، فرهنگسراها، کلاسهای آموزشی، بالا بردن امکانات مدارس همچنین گردش­های علمی و اردویی در زمره راه­حلهای اساسی برای بهبود کیفیت فراغت در میان افراد از جمله نوجوانان و جوانان می­باشد.

واژه های کلیدی: اوقات فراغت،فرهنگ، خرده فرهنگ

فهرست مطالب

چکیده :
فصل اول:
مقدمه:
تاریخچه در جهان:
سیر تاریخی گذران اوقات فراغت:
مشخصات فراغت در دوران جدید:
تاریخچه در ایران:
فصل دوم: کلیات تحقیق
طرح مسأله:
روش تحقیق:
الف: روش اسنادی و مطالعه کتابخانهای:
ب: مشاهده:
مصاحبه:
هدف تحقیق:
فایده تحقیق:
سئوالات تحقیق:
تعریف عملیاتی واژهها:
تعاریف اوقات فراغت:
فرهنگ:
خرده فرهنگ:
فصل سوم :
چارچوب نظری:
فصل چهارم :
فصل پنجم:
دلائل انتخاب: (خصوصیات کلی جامعه مورد مطالعه)
بررسی وضعیت جغرافیایی مناطق 1 و 16 هر دو دبیرستان:
جامعه مورد مطالعه:
فصل ششم:
مشاهدات اولیه:
موضوع مشاهده:
مشاهدات مربوط به گروه A:
مشاهدات مربوط به گروه B:
مقایسه:
نمونههایی از مصاحبات انجام شده:
الف) مصاحبه با مدیریت دبیرستان شهید اول:
ب) مصاحبه با معاونت دبیرستان شهید بهشتی:
مصاحبات با برخی از دانشآموزان:
بررسی میزان خلاقیت و نوآوری در اوقات فراغت:
گروه B:
مقایسه:
گروه A
گروهB:
فصل هفتم :
نتیجه گیری و پیشنهادات
منابع و مأخذ:

مقدمه:

فراغت در لغت به معنای «آسودگی و آسایش» است و معمولاً در تقابل با اشتغالات و درگیریهای روزمره که نوعاً موجب خستگی می­شود بکار می­رود. اما فراغت از نگاه علمی به این استنباط عام محدود نمی­گردد و تبیین آن عملاً به گشایش باب ویژه­ای از حوزه این علم تحت عنوان «جامعه­شناسی فراغت» انجامیده است.

وجود اوقات فراغت در جوامع گذشته (به رغم وجود بیکاری­های فصلی و پنهان در آن جوامع) مورد تردید است، لیکن در نتیجه پیشرفت صنعت در جهان، خصوصاً در کشوهای توسعه­یافته از نیمه قرن بیستم، بشر از رفاه بیشتری نسبت به قرون گذشته برخوردار شده و باعث شده که بسیاری از مردم برای تأمین زندگی خویش کمتر مجبور به انجام کارهای سخت و سنگین باشند و مدت کار روزانه آنها نیز کمتر شده است به طوری که در اکثر کشورهای صنعتی یک روز تعطیل هفتگی به دو و حتی سه روز در هفته افزایش یافته و بدین ترتیب اکثر مردم این کشورها اشتغال به کار اقتصادی­شان، نسبت به صد سال قبل، کاهش یافته است. تغییراتی هم در روابط اجتماعی در ارتباط با خانواده کلیسا، فامیل، محله و … اتفاق افتاده و فردگرایی رواج تام یافته است.

همچنین به میزان زیادی از تعهدات اجتماعی اشخاص کاهش یافته است. این نوع تغییرات اقتصادی و اجتماعی برای انسان غربی «وقت فراغت» تولید کرده و یا آنرا افزایش داده است و این امر، تحولی است که در میزان وقت فراغت در جوامع صنعتی به وجود آورده است. (اورعی، 1375، ص 61-59)

در کشورهای در حال توسعه نیز تحولاتی در « اوقات فراغت» حاصل شده است. پیدایش شهرهای بزرگ در کشورها، مبدأ این تحول بوده، به طوریکه گسترش ادارات دولتی و تعداد کارکنان آن، گسترش کارخانجات و تصویب قانون کار، مهاجرت تعداد زیادی از مردم روستاها، بخشها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و کاهش ارتباطات اجتماعی سنتی همگی به ایجاد «وقت فراغت» و یا افزایش آن دامن زده است. البته مشکلات اقتصادی و پیدایش پدیده اقتصادی «کار دوم» و «اضافه کار» از این موضوع می­کاهد ولی برای تعدادی از مردم و برخی دسته­های اجتماعی مثل کودکان، نوجوانان و جوانان و … «وقت فراغت» وجود دارد. در روستاها نیز با افزایش جمعیت و کمبود زمین زیر کشت و استفاده از وسایل مکانیکی جدید مانند تراکتور و … «وقت فراغت» کمابیش قابل مشاهده است. (همان)

در مجموع می­توان گفت که در جوامعی که صنعت نفوذ پیدا کرده، فرصت تفریح فراوانی برای مردم پیدا شده است. کشور ایران و از جمله شهرهای بزرگ آن به خصوص شهر تهران نیز از این مقوله مستثنی نبوده و وجود فراغت و تفریحات را می­توان در آن مشاهده نمود البته لازم به ذکر است که عوامل مختلفی چون قشر و طبقه اجتماعی، مکان و محله زندگی، امکانات مالی، شرایط سنی و جنسی، میزان آزادی و اختیار، نوع نگرشها و باورهای افراد و … همگی به نوعی بر وقت فراغت و نحوه گذران آن تأثیر گذارده به طوریکه آن را محدود و یا متنوع می­سازد. بعنوان مثال نحوه گذران اوقات فراغت قشر نوجوان با جوان، میانسال، بزرگسال و کهنسال، افراد ثروتمند، با افراد متوسط و هر دو با افرادی که از نظر بنیه مالی ضعیف­اند، شهری و روستایی و افراد سنتی و متجدد همگی به دلیل فرهنگ و خرده فرهنگ خاصشان) متفاوت است. از اینرو هر یک از این اقشار، مطالعه، پژوهش و برنامه­ریزی خاصی را در زمینه فراغت می­طلبد.

توجه به مطالب ارائه شده دراین پژوهش نیز سعی شد تا با انتخاب نوجوانان دختری که در آستانه ورود به مرحله جوانی هستند، به بررسی نحوه گذران اوقات فراغت صرفاً این گروه سنی و جنسی پرداخته شود. نکته دیگر اینکه، صاحبنظران معتقدند که «وقت فراغت» وقتی است که شخص احساس می­کند که از او هیچ انتظاری ندارد وگذران فراغت نوعی عمل کردن غیرالزامی است. بطوریکه شخص در این اوقات، آنگونه که می­تواند و می­خواهد عمل می­کند. چون عمل او پاسخ به انتظار دیگری نیست (پس عمل فراغتی لزوماً الزامی نیست و در نتیجه با نوعی طیب خاطر و رضایت انجام می­شود). ولی از سوی دیگر، عمل فراغتی نمی­تواند برخلاف هنجارهای گروه و جامعه­ای که شخص به آن مربوط است، انجام شود. پس ضرورتاً عمل فراغتی عمل نابهنجار نیست بلکه علی­القاعده باید بر طبق هنجارها صورت گیرد. ولی با این وجود یکی از علتهای توجه جامعه­شناسان به اوقات فراغت نابهنجاریهایی است که درگذران آن رخ می­دهد. به طوری که بررسیهای جامعه­شناسان در این باره نشان می­دهد که رخ دادن در کجروی در اوقات فراغت بیش از اوقات اشتغال است (مثلاً بیشتر خودکشیها در این اوقات رخ می­دهد) کاهش کنترلهای اجتماعی و نبودن تکالیف مشخص برای افراد از عوامل تشدید کننده وقوع عمل­های نابهنجار در این اوقات است. نمونه­هایی چون پرسه زدن در خیابانها، اذیت و آزاد مردم، ماجراجویی از روی تنوع طلبی، گرایش به حرکات هیجانی مانند حرکتهای سرسام­آور با موتور سیکلت پرش با موتور از ارتفاعات، اعتیاد، انجام امور جنسی و … از این قبیل است. حال به منظور جلوگیری از بروز چنین مواردی باید به گونه­ای برنامه­ریزی کرد تا اوقات فراغت افراد به شکل صحیح و مطلوب سپری شود. بسیاری از صاحبنظران «اوقات فراغت» معتقدند که: اگر وقت فراغت افراد به طور صحیح و درست سپری شود در آن صورت از آنها شخصیتهایی مثبت و سازنده به وجود خواهد آمد و اگر این اوقات نامطلوب سپری شود سبب شکل­گیری شخصیتهای منفی مخرب و حتی منحرف و کجرو خواهد شد. از اینرو برنامه­ریزان اجتماعی و عالمان علوم اجتماعی برای پیشگیری از این نوع مشکلات تعمیم تعهد و مسئولیت اجتماعی در امر اوقات فراغت را پیشنهاد می­کنند. پس مطالعه و تحقیق در امر فراغت و نحوه گذران آن با برنامه­ریزی صحیح و اصولی و جلوگیری از بروز انحراف و کجروی ضروری است. به طوری که پژوهش حاضر نیز درصدد است تا از طریق بررسی آسیبها و انحرافات اجتماعی ناشی از نحوه گذران نامطلوب اوقات فراغت به معرفی تیپهای شخصیتی منحرف و کجرو بپردازد. بدین ترتیب پژوهش حاضر در یک نگاه کلی به نحوه گذران اوقات فراغت دو گروه از دانش­آموزان دختری که در آغاز سن جوانی قرار دارند. (دانش­آموزانی که در کلاس سال سوم رشته ادبیات و علوم انسانی در دو دبیرستان شهید بهشتی و شهید اول به ترتیب واقع در منطقه 1 و 16 شهر تهران تحصیل می­نمایند و از نظر موقعیت طبقاتی در دو قشر کاملاً متفاوت اجتماعی بسر می­برند می­پردازد. و سپس به مقایسه بین این دو گروه می­پردازد.